Sermaye Piyasası Suçları ve Piyasa Dolandırıcılığı
Ekonomik koşulların zorlaşması ve paranın alım gücünün azalması nedeniyle birikim sahibi kişiler, yapmış oldukları birikimin değer kaybetmemesi için güncel yatırım araçlarına yönelmektedir. Birikim sahipleri, güncel yatırım araçlarına yönelirken kimi zaman suç sayılan fiillerin gerçekleşmesine aracılık ettiklerinin veyahut doğrudan suç işlediklerinin farkında olmamaktadır. Piyasa dolandırıcılığı, bir diğer adıyla manipülasyon ile ilgili Türk Ceza Kanunu hükümlerinde yer alan dolandırıcılık suçundan ayrı bir suç olarak, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda düzenleme yapılmıştır.
6362 sayılı yasanın “Bilgi Suistimali” başlıklı 106. maddesi, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek nitelikteki ve henüz kamuya duyurulmamış bilgilere dayalı olarak ilgili sermaye piyasası araçları için alım ya da satım emri veren veya verdiği emri değiştiren veya iptal eden ve bu suretle kendisine veya bir başkasına menfaat temin etmeye yönelik fiilleri suç olarak tanımlamıştır.
Mezkur yasanın “Piyasa Dolandırıcılığı” başlıklı 107. maddesinin birinci fıkrasında işlem bazlı piyasa dolandırıcılığına yer verilmiştir. Hükme göre, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapmak, bu yönde emir vermek, emir iptal etmek veya emir değiştirmeye yönelik fiiller suç sayılmıştır. Devamı fıkrasında ise bilgi bazlı piyasa dolandırıcılığına yer verilmiş olmakla, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan veya rapor hazırlayan ya da bunları yayan ve bu suretle menfaat sağlayan kişilerin eylemleri suç olarak tanımlanmıştır.
İşlem bazlı piyasa dolandırıcılığında, yasanın 107/1 fıkrasında sayılan eylemlerin gerçekleştirilmesi suçun işlenmesi açısından yeterli görülmekle, ayrıca bu eylemlerin sonucunda zararın meydana gelmesi aranmamıştır. Yasa koyucunun buradaki amacı, yanlış veya yanıltıcı şekilde işlem yaparak sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, arz ve taleplerini etkilemeye çalışanların cezalandırılmasını sağlamaktır.
Yatırımcıların bu yönde bir suça aracılık etmemeleri, suça aracılık edenlere dolaylı veya doğrudan bir menfaat sağlamamaları için dikkat etmeleri gereken birçok husus bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi, yatırımcının hangi araçlar üzerinde yatırım yapacağına piyasa koşullarını takip edip, yorumlayarak bizzat karar vermesi gerektiğidir. Yatırımcının belli kişi veya grupların vereceği yatırım tavsiyelerine uyması, piyasa dolandırıcılığı amacı taşıyan bu kişilere farkında olmadan hizmet edebilir. Bunun yanı sıra yatırımcıların, kendi hesaplarından başkaları adına işlem yapmamaları önemlidir. Yatırımcı, sadece kendi hesabını kullanarak kendi namına işlem yapmalıdır. Yatırımcı, kendi hesabında işlem yapmak üzere üçüncü bir kişiyi vekil tayin edebilir. Noterden düzenlenecek vekaletname ile vekil, yatırımcının hesabına erişim sağlayarak vekil eden adına işlem yapmasında bir sakınca yoktur. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus elbette vekil ile vekil eden arasındaki güven ilişkisidir.